“We willen dweilen met de kraan dicht”
Henkjan van Meer
Werk: Beleidsadviseur bij de Unie van Waterschappen
Opleiding: Informatica en Recht
Persoonlijke inspiratie: “De toekomst van mijn (klein)kinderen.”
Als beleidsadviseur Duurzaam Opdrachtgeverschap bij de Unie van Waterschappen is Henkjan van Meer dagelijks bezig met duurzaamheid en circulariteit. Binnen het Transitieteam is hij een van de mensen die zich richt op een belangrijke deelsector van de bouw: de grond-, weg- en waterbouw (GWW). ”Mijn ambitie is dat we als waterschappen geen negatieve impact meer hebben op onze leefomgeving wanneer we bouwen aan de assets van de waterschappen. Dat zijn bijvoorbeeld dijken, gemalen, stuwen, sluizen en rioolwaterzuiveringen. Hergebruik van materialen is dan heel belangrijk”, stelt Henkjan van Meer.
Hoe heb je gewerkt aan duurzaam en circulair opdrachtgeverschap bij de waterschappen?
“De 21 waterschappen bezitten veel dijken, gemalen, stuwen, sluizen en rioolwaterzuiveringsinstallaties. In deze assets zitten veel materialen met een grote milieu-impact. De waterschappen besteden de bouw en het onderhoud van deze assets uit aan marktpartijen. Met de Strategie Duurzaam Opdrachtgeverschap hebben de waterschappen afgesproken om één gezamenlijke aanpak voor marktpartijen te hanteren. Dat biedt marktpartijen een zekere mate van uniformiteit en daarmee duidelijkheid.”
“Omdat de waterschappen in het Klimaatakkoord hebben afgesproken in 2030 in hun infraprojecten klimaatneutraal en circulair te werken, krijgt dat veel aandacht. Als Unie kregen we echter steeds de vraag: hoe dan? En: wat betekent dit concreet? Daarom is de Unie in 2023 het traject Klimaatneutraal en Circulair Assetmanagement en Opdrachtgeverschap gestart, ofwel KCAO. Vanuit dat traject ondersteunen we de waterschappen om klimaatneutraliteit en circulariteit te vertalen naar de uitvraag aan marktpartijen. Dat betekent bijvoorbeeld dat we niet per se nieuwe materialen gebruiken. We kijken juist zoveel mogelijk naar hergebruik van bestaande materialen. En wat ik heel belangrijk vind: dat de materialen die je wél nieuw koopt geen negatieve milieu-impact hebben. Ik zeg altijd: We willen dweilen met de kraan dicht.”
Waar heb je je in het Transitieteam voor ingezet de afgelopen periode?
“In de Burgerlijke en Utiliteitsbouw moet elk bouwwerk voldoen aan milieuprestatie-eisen. Dat is wettelijk verplicht en aan te tonen met de Milieukostenindicator, de MKI. In de GWW is de MKI nog niet verplicht. Ik heb me vooral ingezet om het gebruik van dit instrument in de GWW-sector minder vrijblijvend te maken. Naarmate we dichter bij 2030 komen, wordt het steeds belangrijker dat onze activiteiten geen negatieve impact meer hebben op de omgeving. In dit verband is het mooi dat we als Unie van Waterschappen hebben samengewerkt met Rijkswaterstaat. We wisselen ervaringen uit en zo vindt er veel kruisbestuiving plaats. Duurzaamheid werkt dankzij samenwerking.”
Dwingender gebruik van MKI in de GWW
De Milieukostenindicator (MKI) wordt gezien als een van de belangrijkste methodes om de milieu-impact van de gebruikte materialen in de GWW te meten en als indicator om te sturen op een meer circulaire bouweconomie. Een dwingende MKI is niet nieuw. Voor Burgerlijke en Utiliteitsbouw (B&U) gebeurt dit al, in de vorm van de MPG. In de GWW wordt de MKI vooralsnog met name gebruikt als gunningscriterium in inkooptrajecten.
Het dwingender gebruiken van de MKI sluit aan bij de ambities van het rijk en marktpartijen, en de noodzaak om meer in te zetten op ‘drang en dwang’. Het Transitieteam adviseert een gefaseerde aanpak om dit te realiseren. Alle juridische, procesmatige en randvoorwaardelijke conclusies en aanbevelingen zijn terug te vinden in het ‘Advies dwingender gebruik van MKI in de GWW’.
Op welke activiteit of welk resultaat van het Transitieteam ben jij het meest trots en waarom?
“Je moet altijd maar afwachten wat je inspanningen voor resultaat hebben. Wij brengen adviezen uit en daarna heb je geen invloed meer op wat daarmee gedaan wordt. Ik was echt opgetogen toen ik las dat staatssecretaris Heijnen van IenW ons advies over de MKI in de GWW-sector had overgenomen. Er staat in dat er stappen worden gezet om de MKI wellicht ook in de GWW verplicht te maken. Dat is nog geen gelopen race, hoor. Maar zo werkt besluitvorming. Het gaat stapje voor stapje.”
Wat wil je het volgende Transitieteam meegeven?
“Er lopen nu heel veel initiatieven op het gebied van circulariteit. De uitdaging is om al die initiatieven te laten samenwerken. En we moeten de weg vrijmaken voor de mensen die ze gaan uitvoeren. Dan heb je het bijvoorbeeld over de wetgeving. Wat zijn de belemmeringen waar ze tegenaan lopen en wat steunt hen? En van mij zou het allemaal veel sneller mogen. Het tempo is te laag.”
Meer weten over de resultaten van het Transitieteam?
Op circulairebouweconomie.nl vind je meer informatie over het transitietraject.